การจัดการน้ำ

กฟผ. ตระหนักถึงความสำคัญของทรัพยากรน้ำที่มีอยู่อย่างจำกัด อีกทั้งยังเป็นแหล่งทรัพยากรที่ต้องใช้ร่วมกัน จึงกำหนดแนวทางในการบริหารจัดการอย่างมีประสิทธิภาพ เพื่อป้องกันและลดผลกระทบ
ที่อาจเกิดกับสังคมและสิ่งแวดล้อมให้มากที่สุด

เป้าหมายปี 2567	ผลการดำเนินงาน
● คุณภาพน้ำทิ้งจากโรงไฟฟ้า มีค่าไม่เกินเกณฑ์มาตรฐาน ตามประกาศกระทรวงทรัพยากร ธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม เรื่องกำหนดมาตรฐานควบคุมการระบายน้ำทิ้งจากโรงงานผลิตพลังงานไฟฟ้า พ.ศ. 2565	● คุณภาพน้ำทิ้งจากโรงไฟฟ้า มีค่าอยู่ในเกณฑ์มาตรฐาน ตามประกาศกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม เรื่องกำหนดมาตรฐานควบคุมการระบายน้ำทิ้งจากโรงงานผลิตพลังงานไฟฟ้า พ.ศ. 2565

การบริหารจัดการ

กฟผ. มีแนวทางในการใช้ทรัพยากรน้ำในกระบวนการผลิตไฟฟ้าและการอุปโภคบริโภคภายในองค์การให้เกิดประโยชน์สูงสุดและคำนึงถึงผลกระทบที่อาจเกิดจากกิจกรรมขององค์การต่อสังคมและ
สิ่งแวดล้อมในทุกกระบวนการ โดยมีการบริหารจัดการน้ำอย่างครอบคลุม ตั้งแต่การดึงน้ำ การใช้น้ำ และการระบายน้ำสู่ภายนอก รวมถึงมีการปฏิบัติตามกฎหมายและมาตรการต่าง ๆ อย่างเคร่งครัด

การจัดการการใช้น้ำในฐานะทรัพยากรที่ใช้ร่วมกัน ^[303-1]  

น้ำเป็นหนึ่งในทรัพยากรสำคัญที่ถูกนำมาใช้ทั่วทั้งองค์การ ทั้งอาคารสำนักงานที่รับน้ำประปาจากการประปานครหลวง โรงไฟฟ้าพลังน้ำที่ใช้น้ำจากอ่างเก็บน้ำ และโดยเฉพาะอย่างยิ่งการผลิตไฟฟ้าจาก
โรงไฟฟ้าพลังความร้อนและพลังความร้อนร่วมทั้ง 8 แห่ง ซึ่งใช้น้ำเป็นสัดส่วนใหญ่ขององค์การ โดยมีการดึงน้ำจากแหล่งน้ำใกล้เคียงมาใช้ ไม่ว่าจะเป็นแหล่งน้ำตามธรรมชาติ ได้แก่ คลองระพีพัฒน์แหล่งน้ำของโรงไฟฟ้าวังน้อย ลำน้ำพองแหล่งน้ำของโรงไฟฟ้าน้ำพอง แม่น้ำเจ้าพระยาแหล่งน้ำของโรงไฟฟ้าพระนครเหนือและโรงไฟฟ้าพระนครใต้ แม่น้ำบางปะกงแหล่งน้ำของโรงไฟฟ้าบางปะกง คลองปกาสัยแหล่งน้ำของโรงไฟฟ้ากระบี่ และคลองโพมาแหล่งน้ำของโรงไฟฟ้าจะนะ และแหล่งน้ำที่สร้างขึ้น ได้แก่ เขื่อนแม่ขามและเขื่อนแม่จาง ซึ่งเป็นแหล่งน้ำสำหรับโรงไฟฟ้าแม่เมาะซึ่งแหล่งน้ำทั้ง 8 แห่งนี้ ไม่จัดเป็นพื้นที่อนุรักษ์หรือพื้นที่คุ้มครองในระดับประเทศและระดับสากล และไม่มีจำนวนสายพันธุ์ที่อนุรักษ์และคุ้มครอง

กฟผ. มีการประเมินผลกระทบจากการใช้น้ำจากแหล่งน้ำของโรงไฟฟ้าก่อนเริ่มโครงการ อาทิ การประเมินผลกระทบสิ่งแวดล้อม (EIA) และการประเมินผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมและสุขภาพ (EHIA) สำหรับช่วงดำเนินโครงการ โรงไฟฟ้าทุกแห่งของ กฟผ. ต้องได้รับอนุญาตใช้น้ำจากหน่วยอนุญาตตามพื้นที่ ตลอดจนมีการเก็บข้อมูลและควบคุมปริมาณและคุณภาพน้ำอย่างใกล้ชิด ซึ่งจากการดำเนินงานที่ผ่านมาพบว่า แหล่งน้ำทุกแห่งสามารถรองรับการใช้งานจากโรงไฟฟ้าได้ ทั้งในช่วงฤดูแล้งและฤดูฝน โดยไม่ส่งผลกระทบหรือเกิดปัญหาการแย่งใช้น้ำจากชุมชน นอกจากนี้ กฟผ. ยังกำหนดมาตรการป้องกันและฟื้นฟูผลกระทบที่อาจเกิดกับทรัพยากรแหล่งน้ำ ทั้งด้านกายภาพและด้านชีวภาพ เช่น การติดตั้งตะแกรงกั้นสัตว์น้ำและสัตว์น้ำวัยอ่อนไว้บริเวณจุดสูบน้ำเข้าของโรงไฟฟ้า และการจัดกิจกรรมปล่อยพันธุ์สัตว์น้ำ อาทิ พันธุ์ปลาและพันธุ์หอย เป็นประจำทุกปี พร้อมทั้งกำหนดมาตรการติดตามตรวจสอบผลกระทบที่อาจเกิดขึ้นกับแหล่งน้ำใกล้เคียงอย่างสม่ำเสมอ

สำหรับการใช้น้ำของโรงไฟฟ้าพลังน้ำในกระบวนการผลิตไฟฟ้า เป็นเพียงการปล่อยน้ำผ่านเครื่องกำเนิดไฟฟ้า โดยไม่ได้มีน้ำส่วนใดหายไป และเป็นผลพลอยได้จากการชลประทานเพื่อการเกษตรเท่านั้น อย่างไรก็ตาม ด้วยตระหนักถึงผลกระทบที่อาจเกิดขึ้นกับชุมชนทั้งด้านเหนือและท้ายอ่างเก็บน้ำ กฟผ. จึงมีการศึกษาผลกระทบจากการเก็บกักและระบายน้ำ การคาดการณ์แนวโน้มสถานการณ์น้ำล่วงหน้า ทั้งระยะสั้นและระยะยาว และการจัดทำแผนระบายน้ำที่สอดคล้องกับความต้องการของชุมชน รวมไปถึงการสร้างการมีส่วนร่วมกับผู้มีส่วนได้ส่วนเสีย เพื่อรับทราบปัญหา หารือ และติดตามแนวทางการแก้ไขผลกระทบที่อาจเกิดขึ้น

ในส่วนของการบริหารจัดการน้ำภายในเหมืองแม่เมาะ จังหวัดลำปาง มีการศึกษาและจัดทำรายงานการวิเคราะห์ผลกระทบสิ่งแวดล้อม (EIA) ของโครงการ ตามหลักเกณฑ์ วิธีการ และระเบียบปฏิบัติของกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม เพื่อดูแลผลกระทบที่อาจเกิดขึ้นจากโครงการทั้งทางด้านคุณภาพสิ่งแวดล้อม ทรัพยากรธรรมชาติ และสุขภาพอย่างเคร่งครัด รวมทั้งมีการออกแบบให้มีบ่อ
กักเก็บน้ำฝนภายในบ่อเหมือง โดยสูบน้ำจนถึงระดับควบคุม น้ำส่วนหนึ่งจะถูกนำกลับมาใช้ในกิจกรรมการทำเหมือง เช่น การสเปรย์ดักจับฝุ่นที่ฟุ้งกระจายจากถนน สายพานลำเลียง และการดับไฟที่เกิด
จากการลุกไหม้ของถ่านหิน และอีกส่วนหนึ่งจะถูกสูบออก ซึ่งจะถูกนำไปรวมกันในบ่อดักตะกอนภายนอกบ่อเหมือง และทำการปรับปรุงคุณภาพน้ำด้วยวิธี Wetland แล้วจึงปล่อยสู่ทางน้ำธรรมชาติ ทั้งนี้
ด้วยสภาพพื้นที่แอ่งแม่เมาะที่มีชั้นหินปูนแทรกอยู่ตามชั้นดินชั้นถ่าน และจากการติดตามคุณภาพน้ำที่ผ่านมา พบว่าน้ำมีค่าความเป็นกรด-ด่าง อยู่ในระดับปานกลางถึงด่างเล็กน้อย จึงไม่พบสภาวะน้ำที่มีฤทธิ์เป็นกรดในเหมือง

การจัดการผลกระทบที่เกี่ยวข้องกับการระบายน้ำ ^[303-2]   

กฟผ. มีการควบคุมคุณภาพน้ำที่ระบายจากโรงไฟฟ้า โดยติดตั้งระบบบำบัดน้ำให้มีค่าอยู่ในเกณฑ์มาตรฐานตามที่กฎหมายกำหนด ก่อนจะนำไปไว้ในบ่อพักน้ำภายในพื้นที่ของโรงไฟฟ้า และระบายสู่
แหล่งน้ำที่ได้รับอนุญาตบริเวณใกล้เคียง ทั้งนี้ โรงไฟฟ้าหลายแห่งของ กฟผ. ใช้น้ำในบ่อพักน้ำที่ผ่านการบำบัดแล้วในการรดน้ำสนามหญ้าและต้นไม้ภายในบริเวณโรงไฟฟ้า โดยไม่มีการระบายน้ำทิ้งสู่
แหล่งน้ำภายนอก มีเพียงการระบายน้ำจากระบบหล่อเย็น ซึ่งผ่านการลดอุณหภูมิก่อนระบายกลับสู่แหล่งน้ำเท่านั้น โดยอุณหภูมิของน้ำดังกล่าวจะควบคุมให้มีค่าอยู่ในช่วงที่ไม่ส่งผลกระทบต่อสิ่งมีชีวิต
และอยู่ในเกณฑ์ที่กฎหมายกำหนด

สำหรับการระบายน้ำจากกระบวนการผลิตไฟฟ้าของโรงไฟฟ้าพลังน้ำ กฟผ. มีการนำเทคโนโลยีมาใช้เพื่อคาดการณ์และวางแผนสถานการณ์น้ำที่จะเกิดขึ้น เช่น กรณีน้ำท่วมหรือน้ำแล้ง รวมทั้งบูรณาการข้อมูลภาครัฐและเอกชน ภายใต้การกำกับดูแลของสำนักงานทรัพยากรน้ำแห่งชาติ เพื่อให้มั่นใจได้ว่าการดำเนินการของ กฟผ. จะไม่ส่งผลกระทบต่อสิทธิการใช้น้ำของผู้มีส่วนได้ส่วนเสีย และสอดคล้องกับกฎหมายและแนวทางการดำเนินงานตามแผนแม่บทการบริหารจัดการทรัพยากรน้ำภายใต้ยุทธศาสตร์ชาติของประเทศไทย ทั้งนี้ หากเกิดผลกระทบอันไม่อาจหลีกเลี่ยงได้ กฟผ. ก็มีมาตรการช่วยเหลือประชาชน ทั้งในด้านเครื่องจักร เครื่องมือ ตลอดจนเครื่องอุปโภคบริโภคต่าง ๆ

กรณีการระบายน้ำจากเหมือง จะมีระบบสำหรับแยกน้ำธรรมชาติและน้ำที่อาจปนเปื้อนจากกิจกรรมการทำเหมืองออกจากกัน และมีการจัดเตรียมพื้นที่รองรับน้ำและระบบบำบัดน้ำที่อาจได้รับการปนเปื้อนไว้อย่างเพียงพอ นอกจากนี้ ยังมีการกำหนดมาตรการป้องกันและแก้ไขผลกระทบด้านคุณภาพน้ำตลอดระยะเวลาโครงการ โดยมีการตรวจวัดคุณภาพน้ำทิ้งในบริเวณพื้นที่โครงการและบริเวณใกล้เคียง จำนวน 14 สถานี ทุก 3 เดือน ครอบคลุมทั้งฤดูแล้งและฤดูฝน เพื่อให้มั่นใจได้ว่าคุณภาพน้ำทิ้งอยู่ในเกณฑ์มาตรฐานของโรงงานอุตสาหกรรมและนิคมอุตสาหกรรม ก่อนระบายลงสู่ลำน้ำสาธารณะ

ปริมาณการดึงน้ำ การระบายน้ำ และการใช้น้ำ ^{[303-3] [303-4] [303-5]}

ข้อมูล	ปี 2567		ปี 2566		ปี 2565
	ทุกพื้นที่ (ล้านลิตร)	พื้นที่ขาดแคลนน้ำ (ล้านลิตร)	ทุกพื้นที่ (ล้านลิตร)	พื้นที่ขาดแคลนน้ำ (ล้านลิตร)	ทุกพื้นที่ (ล้านลิตร)	พื้นที่ขาดแคลนน้ำ (ล้านลิตร)
ปริมาณน้ำที่ดึงจากภายนอก
ปริมาณน้ำที่ดึงจากภายนอกทั้งหมด	245,272.63	224,120.38	213,129.71	194,593.94	241,984.62	164,798.52
น้ำผิวดิน (รวมน้ำฝน)	244,115.14	223,169.95	211,670.85	193,239.78	241,000.16	164,642.79
– ปริมาณน้ำจืด	139,161.03	136,526.74	123,139.27	121,014.16	106,573.15	67,836.97
– ปริมาณน้ำอื่น ๆ	104,954.11	86,643.20	88,531.58	72,225.62	134,427.00	96,805.82
น้ำบาดาล	82.52	38.58	102.00	58.81	124.209	49.771
– ปริมาณน้ำจืด	82.52	38.58	102.00	58.81	124.209	49.771
– ปริมาณน้ำอื่น ๆ	0.00	0.00	0.00	0.00	0.00	0.00
น้ำจากองค์กรอื่น	1,074.96	911.85	1,356.86	1,295.34	860.255408	7.866
– ปริมาณน้ำจืด	1,074.96	911.85	1,356.86	1,295.34	860.255408	105.962138
– ปริมาณน้ำอื่น ๆ	0.00	0.00	0.00	0.00	0.00	0.00
ปริมาณน้ำระบาย
ปริมาณน้ำระบายทั้งหมด	180,974.33	169,222.05	134,061.94	123,818.27	155,107.12	102,923.41
– ปริมาณน้ำทิ้งที่ปล่อยสู่แหล่งน้ำผิวดิน	179,218.25	167,465.98	131,860.21	121,616.54	153,068.12	100,884.41
– ปริมาณน้ำทิ้งที่ปล่อยสู่แหล่งน้ำใต้ดิน	1,756.08	1,756.08	2,201.73	2,201.73	2,039.00	2,039.00
– ปริมาณน้ำทิ้งที่ปล่อยสู่ทะเล	0.00	0.00	0.00	0.00	0.00	0.00
– ปริมาณน้ำทิ้งที่ปล่อยสู่องค์กรอื่น	0.00	0.00	0.00	0.00	0.00	0.00
– ปริมาณน้ำทิ้งที่เป็นน้ำจืด	73,929.04	73,924.31	55,626.43	55,625.14	43,097.95	24,821.61
– ปริมาณน้ำทิ้งที่เป็นน้ำอื่น ๆ	107,045.29	95,297.74	78,435.51	68,193.13	112,009.17	78,101.80
ปริมาณน้ำใช้
ปริมาณน้ำใช้ทั้งหมด	64,298.30	54,898.32	79,067.76	70,775.67	86,877.50	61,875.12

หมายเหตุ
–  น้ำจืด หมายถึง น้ำที่มีค่าของแข็งละลายน้ำ (Total Dissolved Solid) ไม่เกิน 1,000 มิลลิกรัม/ลิตร              
– น้ำอื่น ๆ หมายถึง น้ำที่มีค่าของแข็งละลายน้ำ (Total Dissolved Solid) เกิน 1,000 มิลลิกรัม/ลิตร ขึ้นไป
– ปริมาณน้ำใช้ หมายถึง ปริมาณน้ำที่ดึงจากภายนอก – ปริมาณน้ำที่ระบายออก