การจัดการด้านการใช้ไฟฟ้า

การจัดการด้านการใช้ไฟฟ้าเป็นภารกิจที่คณะรัฐมนตรีอนุมัติให้ กฟผ. ดำเนินการเมื่อวันที่ 3 ธันวาคม 2534 และเปิดตัวอย่างเป็นทางการเมื่อวันที่ 20 กันยายน 2536 ภายใต้ชื่อ “โครงการประชาร่วมใจ ประหยัดไฟฟ้า” (Together Conservation) รณรงค์ให้ผู้ใช้ไฟฟ้าทุกภาคส่วนเกิดการใช้ไฟฟ้าและทรัพยากรอย่างมีประสิทธิภาพสูงสุด ผ่านการส่งเสริมการใช้อุปกรณ์และระบบไฟฟ้าประสิทธิภาพสูง เพื่อรองรับการขยายตัวของสังคมและการเจริญเติบโตของเศรษฐกิจไทย ที่ส่งผลให้ความต้องการใช้ไฟฟ้าของประเทศเพิ่มสูงขึ้น โดยตลอดระยะเวลากว่า 30 ปี ที่ผ่านมา กฟผ. มุ่งมั่นทุ่มเทในการลดการใช้พลังงานและลดการปล่อยก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ เพื่อช่วยลดปัญหาการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศอย่างเป็นรูปธรรม 

เป้าหมายปี 2567	ผลการดำเนินงาน
● ลดการใช้พลังงานไฟฟ้า 1,159 กิกะวัตต์-ชั่วโมง	● ลดการใช้พลังงานไฟฟ้า 2,355 กิกะวัตต์-ชั่วโมง
● ลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจก 627 พันตันคาร์บอนไดออกไซด์	● ลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจก 1,228 พันตันคาร์บอนไดออกไซด์
● ปรับรูปแบบฉลากประหยัดไฟฟ้าเบอร์ 5 ใหม่ ให้สอดรับกับแนวทางการเป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม ทันสมัย และสร้างคุณค่าเพิ่ม ตอบสนองต่อความต้องการของผู้ใช้ไฟฟ้าและผู้ประกอบการมากยิ่งขึ้น	● ดำเนินการติดฉลากประหยัดไฟฟ้าเบอร์ 5 ใหม่ โดยเริ่มใช้งานอย่างเป็นทางการ เมื่อวันที่ 1 มกราคม 2567
● เพิ่มผลิตภัณฑ์เบอร์ 5 ได้แก่ หม้อแปลงไฟฟ้าระบบจำหน่าย แผงเซลล์แสงอาทิตย์ โคมไฟถนน แอลอีดี และอินเวอเตอร์ที่ใช้กับระบบเซลล์แสงอาทิตย์ที่เชื่อมต่อระบบโครงข่ายไฟฟ้า	● ดำเนินการติดฉลากประหยัดไฟฟ้าเบอร์ 5 ใน 4 ผลิตภัณฑ์ ตามเป้าหมาย

การบริหารจัดการ

กฟผ. ดำเนินงานด้านการจัดการการใช้ไฟฟ้าภายใต้กลยุทธ์ 3 อ. ได้แก่

1. อุปกรณ์ประหยัดไฟฟ้า

ขับเคลื่อนตลาดอุปกรณ์ไฟฟ้าผ่านการส่งเสริมให้ผู้ประกอบการ ผู้ผลิต นำเข้า ดำเนินการผลิต นำเข้า และจัดจำหน่ายอุปกรณ์ไฟฟ้าที่มีประสิทธิภาพสูง พัฒนาเกณฑ์ประสิทธิภาพพลังงานและติดฉลากประหยัดไฟฟ้าเบอร์ 5 ควบคู่กับการใช้กลยุทธ์การตลาดในการผลักดัน เพื่อส่งเสริมให้ผู้ใช้ไฟฟ้าเปลี่ยนมาใช้อุปกรณ์ไฟฟ้าที่มีประสิทธิภาพสูง โดยในปัจจุบัน ฉลากประหยัดไฟฟ้าเบอร์ 5 มีรูปแบบระดับ 1-5 ดาว เป็นการเพิ่มทางเลือกการใช้อุปกรณ์ไฟฟ้าที่มีประสิทธิภาพสูงและประหยัดไฟฟ้าได้มากกว่าเดิม มีการแสดงปริมาณการลดการปล่อยก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ตลอดช่วงการใช้งาน เพื่อให้ผู้บริโภคมีส่วนร่วมในการลดโลกร้อนจากการเลือกใช้อุปกรณ์ไฟฟ้าเบอร์ 5 มีสัญลักษณ์กระบวนการผลิตที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม (Circular Economy) เพื่อขยายบทบาทของฉลากประหยัดไฟฟ้าเบอร์ 5 จากช่วงการเลือกซื้อสู่การดูแลตลอดวงจรชีวิต (Life Cycle) ของอุปกรณ์ และมี QR Code เพื่อให้ผู้บริโภคเข้าถึงข้อมูลเพิ่มเติมเกี่ยวกับเครื่องใช้ไฟฟ้าได้มากยิ่งขึ้น อาทิ การใช้งาน การติดตั้ง การดูแลบำรุงรักษา ตลอดจนข้อมูลข่าวสารต่าง ๆ ที่เป็นประโยชน์ ซึ่งมีส่วนช่วยสนับสนุนการใช้พลังงานอย่างยั่งยืน ส่งเสริมและกระตุ้นให้เกิดการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมของผู้ใช้ไฟฟ้าให้ใช้พลังงานอย่างประหยัดคุ้มค่า ลดการสิ้นเปลืองพลังงานที่ไม่จำเป็น ซึ่งครอบคลุมตั้งแต่ต้นทางของกระบวนการผลิตไฟฟ้าจนถึงปลายทางผู้ใช้ไฟฟ้า และการมีส่วนร่วมลดก๊าซเรือนกระจกในภาคประชาชนอย่างเป็นรูปธรรม เพื่อมุ่งสู่เป้าหมาย Carbon Neutrality ของประเทศ

2. อาคาร

ให้คำปรึกษาด้านการส่งเสริมมาตรการการใช้พลังงานอย่างมีประสิทธิภาพ รวมถึงการเลือกใช้วัสดุก่อสร้างและอุปกรณ์ไฟฟ้าประสิทธิภาพสูงภายในบ้านและอาคาร ครอบคลุมทั้งภาคที่อยู่อาศัย สำนักงาน ภาครัฐ สถานศึกษา ห้างสรรพสินค้า โรงแรม และโรงพยาบาล

3. อุปนิสัย

เสริมสร้างองค์ความรู้ทัศนคติและอุปนิสัยประหยัดไฟฟ้าให้กับสถานศึกษา ทั้งในระดับประถมศึกษา มัธยมศึกษา และอุดมศึกษา รวมทั้งประชาชนในภาคธุรกิจภาคอุตสาหกรรม และภาคที่อยู่อาศัย โดยมีกลยุทธ์สนับสนุนการดำเนินงานทั้งในด้านการบริการทางวิชาการ ด้านการดำเนินกิจกรรมส่งเสริมการใช้พลังงานอย่างมีประสิทธิภาพและรักษาสิ่งแวดล้อม ตลอดจนด้านวัสดุอุปกรณ์ เพื่อให้สามารถสร้างสรรค์และพัฒนาการเรียนรู้สู่การบริหารจัดการพลังงานอย่างเป็นระบบ

กฟผ. ออกแบบแนวทางการเก็บข้อมูลในการตรวจติดตามและพิสูจน์ผลการดำเนินงานด้านการบริหารด้านการใช้ไฟฟ้าให้สอดคล้องกับมาตรการอนุรักษ์พลังงานในภาคที่อยู่อาศัย ภาคธุรกิจและอุตสาหกรรม พร้อมติดตามและประสานข้อมูลการดำเนินงานโครงการต่าง ๆ ที่เกี่ยวเนื่อง เพื่อใช้ประกอบการประเมินผลทั้งในเชิงปริมาณและเชิงคุณภาพ เพื่อนำข้อมูลทั้งหมดมาบูรณาการเพื่อวิเคราะห์ความคุ้มค่าของโครงการภายหลังการดำเนินโครงการ (Post-Evaluation) พร้อมจัดทำรายงานสรุปผลการประเมินและข้อเสนอแนะ อีกทั้งยังได้มีการสร้างและบูรณาการการจัดการฐานข้อมูลและการนำเสนอข้อมูลด้วย Dashboard เพื่อให้ผู้มีส่วนเกี่ยวข้องเข้าใจภาพรวมข้อมูลและความก้าวหน้าของโครงการ และสามารถนำมาใช้ประโยชน์ในการตัดสินใจหรือบริหารจัดการได้อย่างมีประสิทธิภาพและทันท่วงที 

ในปี 2567 การจัดการด้านการใช้ไฟฟ้ามีผลประหยัดไฟฟ้าจำนวน 2,355 กิกะวัตต์-ชั่วโมง หลีกเลี่ยงการปลดปล่อยคาร์บอนไดออกไซด์สะสมตลอดอายุการใช้งาน (Life Time) โดยมีปีฐานคือปี 2564 รวม 3.49 ล้านตันคาร์บอนไดออกไซด์

ผลการดำเนินงานโครงการจัดการด้านการใช้ไฟฟ้า ^{[Former EU7]}

โครงการ	ผลการดำเนินงาน	หน่วย	ปี
			2567	2566	2565	2564
โครงการส่งเสริมฉลากประหยัดไฟฟ้าเบอร์ 5	Total Annual Saving	GWh/Year	2,345	1,545	1,053	1,724
	Total Lifetime Saving	GWh/Year	6,659	4,321	2,777	1,724
	Total CO2 Reduction Annual	ktCO2/Year	1,223	805	549	899
	Total Lifetime CO2 Reduction	ktCO2/Year	3,472	2,253	1448	899
โครงการที่ปรึกษาพลังงาน	Total Annual Saving	GWh/Year	5.99	6.52	5.08	4.4
	Total Lifetime Saving	GWh/Year	22.01	16.01	9.49	4.4
	Total CO2 Reduction Annual	ktCO2/Year	3.13	3.4	2.65	2.3
	Total Lifetime CO2 Reduction	ktCO2/Year	11.48	8.35	4.95	2.3
โครงการบ้านและอาคารเบอร์ 5	Total Annual Saving	GWh/Year	3.98	8.04	–	–
	Total Lifetime Saving	GWh/Year	12.04	8.04	–	–
	Total CO2 Reduction Annual	ktCO2/Year	2.08	4.19	–	–
	Total Lifetime CO2 Reduction	ktCO2/Year	6.27	4.19	–	–
โครงการห้องเรียนสีเขียว	Total Annual Saving	GWh/Year	0.32	9.01	–	–
	Total Lifetime Saving	GWh/Year	–	–	–	–
	Total CO2 Reduction Annual	ktCO2/Year	0.16	4.69	–	–
	Total Lifetime CO2 Reduction	ktCO2/Year	–	4.69	–	–
รวม	Total Annual Saving	GWh/Year	2,355	1,569	1,058	1,728
	Total Lifetime Saving	GWh/Year	6,693	4,345	2,786	1,728
	Total CO2 Reduction Annual	ktCO2/Year	1,228	817	552	901
	Total Lifetime CO2 Reduction	ktCO2/Year	3,490	2,270	1,453	901

หมายเหตุ  
– โครงการส่งเสริมฉลากประหยัดไฟเบอร์ 5 ประเมินผลจากผลิตภัณฑ์ 12 รายการ ได้แก่ ตู้เย็น เครื่องปรับอากาศ พัดลมไฟฟ้า หม้อหุงข้าว เครื่องซักผ้า เครื่องทำน้ำอุ่น หลอดแอลอีดีชนิด E27 หลอดแอลอีดีชนิด T8 โทรทัศน์ ตู้แช่เย็นแสดงสินค้า เครื่องสูบน้ำไฟฟ้าชนิดอัตโนมัติ และเครื่องซักผ้า
– ผลการดำเนินโครงการสะสมตามอายุโครงการ (Lifetime) เริ่มนับสะสมตั้งแต่ปี ค.ศ.2021 (พ.ศ. 2564) ตามกรอบการดำเนินงานช่วง Nationally Determined Contributions (NDCs) 2021-2030        
– ใช้ค่าสัมประสิทธิ์การปล่อยก๊าซเรือนกระจกของระบบสายส่ง สำหรับผู้ใช้ไฟฟ้าในปี ค.ศ. 2015 (พ.ศ. 2558) เนื่องจากเป็นปีฐานสำหรับการประเมินผลช่วง Nationally Determined Contributions (NDCs) 

การจัดการด้านการใช้ไฟฟ้า จำแนกตามกลุ่มเป้าหมาย

โครงการการจัดการด้านการใช้ไฟฟ้า	ภาคครัวเรือน	ภาคธุรกิจ	ภาคสถาบัน	ภาคอุตสาหกรรม
โครงการส่งเสริมฉลากประหยัดไฟฟ้าเบอร์ 5	•	•	•	•
โครงการให้คำปรึกษาพลังงาน	x	•	•	•
โครงการส่งเสริมฉลากประหยัดไฟฟ้าเบอร์ 5 สำหรับบ้านและอาคาร	•	x	•	x
โครงการห้องเรียนสีเขียว	•	x	•	x

กฟผ. มีแผนการดำเนินงานในอนาคตภายใต้กลยุทธ์ S – Support Measures Mechanism เพื่อยกระดับการบริหารจัดการใช้พลังงานไฟฟ้าที่มีประสิทธิภาพยิ่งขึ้น ด้วยการเตรียมความพร้อมในการติดฉลากเบอร์ 5 ผลิตภัณฑ์ใหม่ ได้แก่ เครื่องอบผ้า ตู้แช่แข็งฝาทึบ และโคมไฟถนนแอลอีดีเซลล์แสงอาทิตย์ รวมถึงพิจารณาขยายขอบข่ายมาตรฐานทดสอบและเกณฑ์ประสิทธิภาพพลังงานของเครื่องปรับอากาศแบบแยกส่วนหลายชุดแฟนคอยล์ ระบบปรับสารทำความเย็นแปรผัน (VRF) ขนาดไม่เกิน 300,000 บีทียูต่อชั่วโมง พร้อมผลักดันให้เกิดระบบการจัดการซากผลิตภัณฑ์เครื่องใช้ไฟฟ้าและอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์หรือขยะอิเล็กทรอนิกส์ภายใต้แนวคิดเศรษฐกิจหมุนเวียน