ทางภาคใต้มีโรงไฟฟ้าสันติที่ได้ชื่อว่าเป็นโรงไฟฟ้าใต้ภูเขาแห่งแรกของประเทศไทย หากย้อนขึ้นไปทางภาคเหนือจะพบ โรงไฟฟ้าบ้านขุนกลาง ที่การไฟฟ้าฝ่ายผลิตแห่งประเทศไทยได้สร้างไว้บนดอยอินทนนท์ ยอดเขาสูงเสียดฟ้า ซึ่งสูงที่สุดในประเทศและมีอากาศเย็นตลอดปี

ลักษณะทั่วไป

โรงไฟฟ้าบ้านขุนกลาง ตั้งอยู่บนดอยอินทนนท์ เขตตำบลบ้านหลวง อำเภอจอมทอง จังหวัดเชียงใหม่ เป็นโรงไฟฟ้าขนาดเล็ก สร้างขึ้นตามโครงการพระราชดำรัสของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว เพื่อจะนำพลังงานน้ำในบริเวณน้ำตกสิริภูมิ ซึ่งอยู่ในบริเวณหมู่บ้านขุนกลาง มาพัฒนาให้เกิดประโยชน์ในการผลิตกระแสไฟฟ้าทั้งนี้เพื่อให้สอดคล้องกับการพัฒนาในด้านอื่นๆ ของโครงการหลวงอินทนนท์ ในอุทยานแห่งชาติดอยอินทนนท์

การก่อสร้างไฟฟ้าบ้านขุนกลาง เริ่มเมื่อปี พ.ศ.2525 แล้วเสร็จ ปี พ.ศ.2527 ภายในโรงไฟฟ้าติดตั้งเครื่องกำเนิดไฟฟ้า จำนวน 2 ชุด ขนาดกำลังผลิตชุดละ 90 กิโลวัตต์ รวมกำลังผลิต 180 กิโลวัตต์ ให้พลังงานไฟฟ้า 700,000 กิโลวัตต์ – ชั่วโมงต่อปี สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ได้เสร็จพระราชดำเนินไปทรงประกอบพิธีเปิดโรงไฟฟ้าบ้านขุนกลางเมื่อวันที่ 1 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2527

ประโยชน์

1. โรงไฟฟ้าบ้านขุนกลางนอกจากจะสร้างขึ้นตามพระราชดำริเพื่อพัฒนาพลังน้ำอันเป็นทรัพยากรธรรมชาติให้เกิดประโยชน์อย่างคุ้นค่า กับทั้งยังช่วยพัฒนาไทยภูเขาที่อาศัยในบริเวณดังกล่าวให้มีความเป็นอยู่ดีขึ้น ซึ่งจะส่งผลไปถึงระบบเศรษฐกิจและสังคมของประเทศโดยส่วนรวม
2. โรงไฟฟ้าแห่งนี้ได้อำนวยประโยชน์ด้านพลังงานไฟฟ้าแก่ราษฎร หมู่บ้านขุนกลาง ซึ่งประกอบด้วยบ้านเรือนราษฎรชาวไทยภูเขา บ้านพักเจ้าหน้าที่ปฏิบัติงานโครงการตามพระราชดำริวนอุทยานแห่งชาติดอยอินทนนท์ศูนย์ควบคุมและรายงานดอยอินทนนท์ของทหารอากาศ หมู่บ้านจอมทอง โรงเรียนโรงเพาะชำ ฯลฯ เนื่องจากโรงไฟฟ้าบ้านขุนกลางมีขนาดกำลังผลิตสูงกว่าความต้องการใช้ไฟฟ้าในหมู่บ้านขุนกลางและบริเวณใกล้เคียงดังกล่าว กระแสไฟฟ้าที่ผลิตได้ในส่วนที่เหลือใช้ในหมู่บ้านสามารถจำหน่ายให้แก่ไฟฟ้าส่วนภูมิภาคได้การไฟฟ้าฝ่ายผลิตแห่งประเทศไทยจึงได้เชื่อมโยงระบบส่งของโรงไฟฟ้าบ้านขุนกลางเข้ากับระบบจำหน่ายของการไฟฟ้าส่วนภูมิภาค ซึ่งทำให้ระบบการผลิตของโรงไฟฟ้าบ้านขุนกลางมีความมั่นคงยิ่งขึ้น เป็นผลให้ราษฎรได้มีกระแสไฟฟ้าใช้อย่างสม่ำเสมอตลอดทั้งปี เป็นแหล่งท่องเที่ยวที่มีบรรยากาศเป็นธรรมชาติงดงามแปลกตาประกอบด้วยความหนาวเย็นของอากาศบนยอดดอย เป็นที่ดึงดูดความสนใจของนักท่องเที่ยว

สถานที่ท่องเที่ยวใกล้เคียง

ระหว่างทางขึ้นดอยอินทนนท์ จะผ่านสถานที่ท่องเที่ยวหลายแห่งได้แก่

• วัดพระธาตุศรีจอมทอง อยู่บนสอยเชียงใหม่-สอด เป็นวัดเก่าแก่อายุประมาณ 500 ปีเศษ
• น้ำตกแม่กลาง อยู่ในอำเภอจอมทองห่างจากเชียงใหม่ 67 กิโลเมตร เป็นน้ำตกขนาดใหญ่สูงประมาณ 100 เมตร
• อุทยานแห่งชาติดอยอินทนนท์ เป็นยอดเขาสูงสุดในประเทศไทยเป็นสถานที่ท่องเที่ยวที่มีทัศนียภาพงดงามมากแห่งหนึ่ง
• ถ้ำบริจินดา อยู่ทางขวามือก่อนถึงทางแยกขึ้นดอยอินทนนท์ 1 กิโลเมตร ภายในถ้ำมีหินงอกหินย้อยสวยงามมาก
• น้ำตกวชิรธาร อยู่กิโลเมตรที่ 21 ตามทางขึ้นดอยอินทนนท์มีน้ำตกลงมาจากหน้าผาสูงถึง 70 เมตร
• น้ำตกแม่ยะ อยู่ในเขตอำเภอจอมทอง ก่อนถึงวัดพระธาตุศรีจอมทองจะมีทางแยกขวามือไปน้ำตกแม่ยะประมาณ 12 กิโลเมตร เป็นน้ำตกขนาดใหญ่และสวยงามมาก
• กุหลาบพันปี บนยอดดอยอินทนนท์
• ชาวไทยภูเขาเผาต่างๆ ที่แต่งกายหลากสี ซึ่งมีบ้านเรือนอาศัยอยู่ตามสองข้างทางมีอาชีพทำไร่นาและไม้ดอยบนพื้นไหล่เขาที่สวยงาม

เส้นทางเดินทาง

จากตัวเมืองเชียงใหม่ท่านขับรถไปตามเส้นทางเชียงใหม่-จอมทองประมาณ 57 กิโลเมตร เลี้ยวขวาเข้าสู่ทางหลวงสายอำเภอจอมทอง-ดอยอินทนนท์ ระหว่างทางขึ้นดอยอินทนนท์จะคดเคี้ยวและลาดชัน ยานพาหนะที่ใช้ควรมีสภาพดีและบรรทุกไม่หนักเกินไป (เฉพาะรถบรรทุกผู้โดยสารขนาดกลางไม่เกิน 20 ที่นั่ง) ก่อนถึงยอดดอยอินทนนท์ประมาณ 18 กิโลเมตร มีทางแยกเลี้ยวขวาเข้าสู่โรงไฟฟ้าบ้านขุนกลาง อีกประมาณ 1.5 กิโลเมตร ท่านจะเห็นโรงไฟฟ้าบ้านขุนกลางซึ่งตั้งอยู่ในเขตอุทยานแห่งชาติดอยอินทนนท์ เป็นพื้นที่ส่วนหนึ่งของศูนย์พัฒนาเกษตรดอยอินทนนท์ (โครงการหลวงอินทนนท์)

การเดินทางสามารถเดินทางไปเช้าเย็นกลับได้ระยะเวลาเดินทางด้วยรถยนต์จากจังหวัดเชียงใหม่ถึงบ้านขุนกลางใช้เวลาประมาณ 2 ชั่วโมง จากบ้านขุนกลางขึ้นดอยอินทนนท์ใช้เวลาประมาณ 1 ชั่วโมง รวมเวลาไปกลับ 6 ชั่วโมง ไม่รวมเวลาแวะชมสถานที่ท่องเที่ยวต่างๆตามรายทาง

สรุป

โรงไฟฟ้าบ้านขุนกลาง แม้จะเป็นโรงไฟฟ้าพลังงานน้ำขนาดเล็ก แต่ได้มีส่วนช่วยพัฒนาระบบเศรษฐกิจและสังคมของส่วนรวมได้เป็นอย่างดี นอกจากนี้ยังเป็นแหล่งท่องเที่ยวที่มีบรรยากาศสวยงาม ประกอบด้วยสภาพป่าธรรมชาติที่แปลกตาบนยอดดอยสูงเสียดฟ้าที่อบอวลด้วยละอองไอหนาวเย็นและยังได้ชื่นตาชื่นใจกับไม้ดอกไม้ผลเมืองหนาวที่งามสวยสะพรั่ง ละลานตาไปทั่วขุนเขา สิ่งเหล่านี้คือความประทับใจที่ท่านจะได้รับอย่างเต็มอิ่มเมื่อไปเยือนบ้านขุนกลาง